Του Κωστή Λουλάκη
‘’…Κι εμείς που αριστερίσαμε, ποιο τάχα ήταν το λάθος;
Εφιάλτης ήταν το είδωλο, αλήθεια όμως το πάθος…’’
Μέρες καλύτερες θα `ρθουν – 1994 Στίχοι-Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος
|
‘’Adults in the room’’ | ‘’Ενήλικες στην αίθουσα’’ |
|
Teenagers at the ballot | Ανήλικοι στην κάλπη |
Πολύς λόγος έγινε τελευταία για την καινούργια ταινία του διάσημου σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά ‘’ADULTS IN THE ROOM’’ που βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, που στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο ‘’Ανίκητοι Ηττημένοι’’ και αναφέρεται στη διαπραγμάτευση του Γιάνη με ένα ν, με τους θεσμούς-τρόικα, το πρώτο 6μηνο του 2015. Πολλά γράφτηκαν πριν βγει η ταινία στις αίθουσες(πριν τη δούμε δηλαδή) και πριν την επίσημη πρεμιέρα της για το ευρύ κοινό. Εμείς πιστοί στη δεοντολογία και στην κοινή λογική, πήγαμε και την είδαμε και μετά γράφουμε τη γνώμη μας και τις εντυπώσεις που μας άφησε, όχι τόσο από κινηματογραφική άποψη όσο από πολιτική.
Να διευκρινίσουμε εξαρχής ότι η ταινία δεν είναι ντοκιμαντέρ(κανείς δεν ισχυρίστηκε ποτέ κάτι τέτοιο), άρα ο δημιουργός της δε δεσμεύεται από την πραγματικότητα και δεν είναι υποχρεωμένος ο σκηνοθέτης να δείξει τα πράγματα όπως ακριβώς έγιναν. Ο Γαβράς δεν κάνει ιστορία, αλλά τέχνη, βασιζόμενος πάνω σε πραγματικά γεγονότα, φτιάχνοντας μια ταινία πολιτικό θρίλερ, είδος που το γνωρίζει πολύ καλά. Εξάλλου έχει φτιάξει πολλές καλές ταινίες σε αυτή την κατηγορία στο παρελθόν.
Κινηματογραφικά η αίσθηση που μας άφησε η ταινία είναι του γρήγορου. Του βιαστικού. Του να τελειώνουμε. Των ασφυκτικών χρονικών και οικονομικών περιθωρίων. Αρμοδιότεροι του γράφοντος έχουν κάνει διάφορες κινηματογραφικές αναλύσεις και κριτικές, καθόλου κολακευτικές για την ταινία. Εμπορικά η ταινία δεν πάει καθόλου καλά, καθώς έχει κόψει λίγα εισιτήρια, πολύ λιγότερα από τα αναμενόμενα.
Πολιτικά όμως η ταινία είναι μια αγιοποίηση του Γιάνη με ένα ν. Το προσπαθεί τουλάχιστον. Είναι ο μόνος καλός, ο μόνος αριστερός, ο μόνος συνεπής, ο μόνος που νοιάζεται για το λαό και τη χώρα που εκπροσωπεί, ο μόνος ασυμβίβαστος… Αυτό αν το δει κανείς με την κανονική ροή της ταινίας. Αν όμως το δει κανείς ανάποδα…, τότε η ταινία αποκαλεί κόλαφο για τον ήρωα της, το Γιάνη με ένα ν. Δείχνει ότι ήταν όντως ανήλικοι μέσα στην αίθουσα.
Ανήλικοι και ανώριμοι και με πλήρη άγνοια της πραγματικότητας, που έπαιξαν τη χώρα στα ζάρια. Χωρίς καμιά προετοιμασία(ούτε plan A ούτε plan B) και με πλήρη άγνοια κινδύνου και συνεπειών. Γεμάτοι ιδεοληψίες και ξεροκεφαλιά. Και το ότι τελικά δεν χάσαμε(δεν χρεοκοπήσαμε πλήρως δηλαδή), οφείλεται στο ότι οι ‘’αντίπαλοι εταίροι’’ δεν ήθελαν να χάσουν τα ανώριμα παιδιά.
Το μόνο που δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς είναι ότι δεν ήξερε. Ο πολυγραφότατος Γιάνης με ένα ν, είναι απόλυτα συνεπής στη θεωρία της αφασίας και της ουτοπίας που διακονούσε χρόνια πριν γίνει υπουργός(και διακονεί ακόμα). Τις απόψεις τους τις είχε εκθέσει επανειλημμένα σε βιβλία, σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις σε εκπομπές μικρής και μεγάλης τηλεθέασης(αχ αυτά τα νούμερα της AGB που μετατρέπουν το τίποτα σε κάτι!), και σε μακροσκελέστατα άρθρα στο χάρτινο και ηλεκτρονικό τύπο(ακόμα υπάρχουν τα άρθρα του). Μαζί με το Σώρρα και τον Καζάκη αποτελούσαν την ‘’Αγία Τριάδα’’ του λεφτόδεντρου, και οι θεωρίες του ίδιου αποτέλεσαν το θεωρητικό υπόβαθρο της τότε κυβέρνησης περί υποχώρησης των εταίρων(τρόϊκα/θεσμών), κατάργησης των μνημονίων, ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης, ηλεκτρονικό(παράλληλο) νόμισμα, IOUS κτλ. Έτσι ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι δε γνώριζε τη θεωρία της αφασίας και της ουτοπίας. Ο Γιάνης με ένα ν(ακόμα και τώρα) είναι συνεπέστατος στις απόψεις του. Οι πρόσφατες δηλώσεις του για το αρνητικό επιτόκιο των 3μηνων ομολόγων που πέτυχε η χώρας μας, αυτό δείχνουν. Εξάλλου όπως έλεγε συνεχώς και επανειλημμένα στις ομιλίες του στην πρόσφατη προεκλογική του εκστρατεία, εθνικών και ευρωπαϊκών εκλογών, ‘’το νόμισμα δεν έχει σημασία αν θα είναι ευρώ, δολάρια, γιεν ή στραγάλια’’. Μπορεί να είναι και τα πληθωρικά εκατομμύρια που είχε ο παππούς μου στην κασέλα, περιμένοντας μήπως ξαναπάρουν αξία οικονομική(πέραν της ελάχιστης μουσειακής που ήδη είχαν), λέω εγώ.
Και όλα αυτά με όρους μη δημιουργικής σαφήνειας(έτσι λέγεται αλλιώς η δημιουργική ασάφεια), αποανάπτυξης, αξιοπρέπειας, ολιγαρκούς αφθονίας, υποσχετικές(IOUS), ηλεκτρονικό(παράλληλο) νόμισμα, θεωρίας των παιγνίων, chicken game…. Ουάουυυυ!!! Και η θεωρία των παιγνίων, του chicken game, της αποανάπτυξης κτλ, ανήκουν στη σφαίρα της παραψυχολογίας, της μυθοπλασίας κτλ. και όχι στο χώρο της πραγματικής οικονομίας και των σκληρών διαπραγματεύσεων. Είναι η θεωρία της ουτοπίας και της αφασίας των κλινικά νεκρών.
Στην ταινία ακούγονται δύο εμβληματικές φράσεις. Η μία που έδωσε και τον τίτλο στην ταινία είναι ‘’Δεν υπάρχουν ενήλικες στην αίθουσα’’. Πιο σωστά θα ήταν αν έλεγε ότι υπάρχουν ανήλικοι στην αίθουσα ή μάλλον ανώριμα παιδιά, που περιμένουν τον Άγιο Βασίλη γιατί πιστεύουν πεισματικά σε αυτόν, αρνούμενα να μεγαλώσουν. Που δεν καταλαβαίνουν ούτε το βάρος ούτε τις συνέπειες των πράξεων και των επιλογών τους, ούτε για τις σημερινές αλλά ούτε και για τις επερχόμενες γενιές. Ούτε έχουν συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης και της συγκυρίας που τους όρισε να παίξουν τη χώρα στα ζάρια.
Η δεύτερη φράση που ακούγεται στην ταινία και την είπε και ο Γαβράς σε πρόσφατη συνέντευξη του είναι ότι ‘’Ο λαός έχει πάντα δίκιο, ακόμα και αν κάνει λάθος’’. Κατά τη γνώμη μου είναι η δεύτερη πιο λαϊκίστικη φράση μετά την κορωνίδα του λαϊκισμού ‘’Δεν υπάρχουν θεσμοί, παρά μόνο ο λαός’’ που έχει ακουστεί στη χώρα μας τον τελευταίο μισό αιώνα. Γιατί μην ξεχνάμε ότι ο λαός εύκολα γίνεται όχλος και όσο εύκολα φωνάζει ‘’ωσαννά’’, άλλο τόσο εύκολα φωνάζει και ‘’σταύρωσον σταύρωσον αυτόν’’.
Θέση του γράφοντος που είχε γραφτεί παραμονές εκλογών του Ιανουαρίου του 2015, είναι ότι: ‘’Γιατί αυτό που ζούμε δεν είναι καθόλου μια απλή συγκυρία, αλλά είναι η αθροιστική συσσώρευση των λαθών των κυβερνήσεων που είχαμε, των πολιτικών τους αλλά και των δικών μας επιλογών ως πολίτες που τους ψηφίζαμε (ο λαός δεν είναι άμοιρος ευθυνών), των περασμένων τεσσάρων δεκαετιών.’’
Και φυσικά δε φταίνε μόνο οι ανήλικοι στην αίθουσα. Δε θα ήταν σε αυτή τη θέση ο Γιάνης με ένα ν, αν δεν υπήρχαν οι ανήλικοι στην κάλπη που του έδωσαν αυτή τη δυνατότητα και ο τότε πρωθυπουργός που τον επέλεξε για υπουργό οικονομικών στη συνέχεια. Οι 142.046 που τον σταύρωσαν τον Ιανουάριο του 2015 και τον έχρισαν πρώτο σε σταυρούς βουλευτή στη χώρα, αφήνοντας πίσω του ιστορικά στελέχη της αριστεράς. Και φυσικά οι 169.635 (2,99%)που παραλίγο να τον στείλουν στην Ευρωβουλή στις πρόσφατες ευρωεκλογές, που έγιναν 194.233 (3,44%) και του έδωσαν 9 έδρες στη Βουλή των Ελλήνων, στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, για να μας γεμίζει με τις σοφίες του και τις αναλύσεις του, τη μετα-θεωρία της αφασίας και την μετα-ανάλυση της ουτοπίας, περί αξιοπρέπειας, ολιγαρκούς αφθονίας, αποανάπτυξης, δημιουργικής ασάφειας κτλ.
Ίσως ο Γιάνης με ένα ν να θέλησε με τη συγγραφή του βιβλίου του, πάνω στο οποίο βασίστηκε το σενάριο της ταινίας, να κάνει πράξη τη ρήση του Τσώρτσιλ ‘’Η Ιστορία θα είναι καλή μαζί μου γιατί θα τη γράψω ο ίδιος’’. Και ίσως να τα κατάφερνε, αν δεν υπήρχαν άλλοι, που μιλούν με ντοκουμέντα και με στοιχεία για την ίδια περίοδο(κι άλλοι που αναμένεται να μιλήσουν) και που μάλλον αυτοί θα γράψουν την ιστορία, που αναμένεται να μη σταθεί καθόλου καλή μαζί του. Κατά την πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου ‘’Η τελευταία μπλόφα’’, που αναφέρεται στην ίδια περίοδο και στο ίδιο θέμα, ο διευθυντής των Finansial Times Πήτερ Σπίγκελ είπε ανάμεσα στα άλλα: ‘’θα διαχώριζα τον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη, γιατί ο Τσίπρας έκανε τρομερά λάθη και λάθος επιλογές, ενώ ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν εκεί για να γίνει διάσημος’’. Και τα κατάφερε να γίνει και διάσημος και χρυσοπληρωμένος(πλούσιος ήταν και παραμένει). Τα ‘’πόθεν έσχες’’ του που δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα από τη Βουλή, το αποδεικνύουν. Πολλά ιδρύματα και οργανισμοί ανά την υφήλιο τον πλήρωσαν αδρά(όπως και τον ΓΑΠ μετά το Καστελόριζο), για να κάνει ομιλίες και διαλέξεις και να αναπτύξει τις θεωρίες του, για να λειτουργήσουν ως παράδειγμα προς αποφυγή και όχι φυσικά προς μίμηση. Ναι οι κουτόφραγκοι τα κάνουν κι αυτά…
Κλείνοντας να πω πως, το ότι δεν υπάρχουν ενήλικες στην αίθουσα είναι σίγουρα κακό, αλλά ακόμα χειρότερο είναι οι ανήλικοι μπροστά στην κάλπη, που δίνουν στους πρώτους το δικαίωμα να υπάρχουν, να παίζουν χώρες και λαούς στα ζάρια και να κυβερνούν με την άγνοια και την ανωριμότητα τους, αγνοώντας κάθε συνέπεια των πράξεων και των επιλογών τους.
Υ.Γ.1 Το ξανθό τρελό αγόρι των ΗΠΑ ανήκει κι αυτό στην ίδια κατηγορία όπως και οι ψηφοφόροι του, που μάλλον θέλουν να το ξαναψηφίσουν για δεύτερη θητεία.
Υ.Γ.2 Δεν ξέρω γιατί, αλλά όσο έγραφα τα παραπάνω ήταν συνεχώς στο μυαλό μου τρία βιβλία: ‘’Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας’’ του Carlo Cipolla, το ‘’Εγχειρίδιο βλακείας’’ του Διονύση Χαριτόπουλου και το εμβληματικό δοκίμιο του Ευάγγελου Λεμπέση ‘’Ἡ Τεραστία Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν ἐν τῷ Συγχρόνῳ Βίῳ’’.
